Huế là nơi lưu giữ khối lượng lớn tư liệu Hán - Nôm, trải rộng trong các dòng họ, làng xã, cơ sở tôn giáo, tư gia… Các loại hình tư liệu vô cùng phong phú: từ sắc phong, chiếu chỉ, chế phong, gia phả, địa bạ, đinh bạ, hương ước, văn bản hành chính, văn học, y học, lịch sử, văn cúng… – tất cả đều là những chứng tích quý báu phản ánh tiến trình lịch sử, văn hóa, phong tục, tập quán, và cả đời sống tinh thần của người dân xứ Huế qua nhiều thế kỷ.

          Trong nhiều năm qua, Sở Văn hóa và Thể thao thành phố Huế đã chỉ đạo Thư viện Tổng hợp thành phố phối hợp với các đơn vị, các nhà nghiên cứu, và cộng đồng dân cư tiến hành sưu tầm, số hóa hệ thống văn bản Hán - Nôm làng xã trên toàn địa bàn. Đến nay, gần 500.000 văn bản Hán - Nôm đã được sưu tầm, phân loại và số hóa – hình thành một nguồn tư liệu đồ sộ và có giá trị khoa học đặc biệt. Từ thành quả đó, nhiều công trình nghiên cứu, biên soạn và xuất bản đã được triển khai, góp phần khẳng định vai trò quan trọng của di sản Hán - Nôm trong đời sống học thuật và văn hóa của Huế. Tiêu biểu có thể kể đến các ấn phẩm như Thư mục đề yếu: Sắc phong triều Nguyễn ở Thừa Thiên Huế, Sắc phong, Chỉ phong, Chiếu thời Nguyễn tại tỉnh Thừa Thiên Huế, Bằng cấp quan chức triều Nguyễn tại tỉnh Thừa Thiên Huế, Hương ước các làng tại tỉnh Thừa Thiên Huế, Văn thư - Đơn từ Hán Nôm các làng tại tỉnh Thừa Thiên Huế… Mỗi công trình đều là kết quả của quá trình nghiên cứu công phu, góp phần phục dựng và làm sáng tỏ thêm nhiều giá trị lịch sử - văn hóa của vùng đất cố đô.

         Kế hoạch giai đoạn 2026 – 2030 tiếp tục đặt trọng tâm vào sưu tầm, số hóa, phiên âm, dịch nghĩa và phục hồi các loại tư liệu quý hiếm, nhằm bảo tồn lâu dài và phục vụ nhu cầu tra cứu, nghiên cứu của giới học giả, sinh viên, và những người quan tâm đến lịch sử - văn hóa Huế. Các tư liệu được phân loại, biên mục, bảo quản theo nguyên tắc thư viện học hiện đại, đồng thời được tu bổ, phục hồi và lưu trữ an toàn để kéo dài tuổi thọ vật lý.

         Một điểm mới đáng chú ý là kế hoạch lần này chú trọng ứng dụng công nghệ thông tin và xây dựng cơ sở dữ liệu số Hán - Nôm của thành phố Huế – bước tiến cần thiết để đưa di sản Hán - Nôm vào môi trường số, tạo điều kiện thuận lợi cho việc tra cứu, truy cập và khai thác. Bên cạnh đó, thành phố cũng sẽ tổ chức tập huấn, hướng dẫn nghiệp vụ bảo quản, phục hồi tư liệu cho cán bộ thư viện và các chủ sở hữu tư liệu ở cơ sở, nhằm nâng cao năng lực chuyên môn và ý thức bảo vệ di sản trong cộng đồng.

             Không chỉ dừng ở công tác bảo tồn, kế hoạch còn nhấn mạnh đến việc phát huy giá trị tư liệu Hán - Nôm thông qua các hoạt động truyền thông, triển lãm, xuất bản và quảng bá. Thành phố sẽ biên soạn, giới thiệu và xuất bản các ấn phẩm về di sản Hán - Nôm, đồng thời tổ chức các hoạt động trưng bày, tọa đàm, giao lưu học thuật nhằm lan tỏa tri thức và nâng cao nhận thức xã hội về tầm quan trọng của kho tư liệu này.

         Đặc biệt, Huế cũng hướng tới việc thúc đẩy nghiên cứu chuyên sâu và hợp tác học thuật trong và ngoài nước; khuyến khích các công trình khai thác chiều sâu học thuật từ tư liệu Hán - Nôm để phục vụ nghiên cứu lịch sử, văn hóa, luật tục, phong tục làng xã và các lĩnh vực khoa học xã hội khác. Việc tổ chức khảo sát, học tập kinh nghiệm về quản lý, số hóa, bảo tồn tư liệu tại các trung tâm nghiên cứu lớn trong và ngoài nước sẽ giúp Huế tiếp cận những phương pháp tiên tiến, từng bước chuyên nghiệp hóa công tác bảo tồn di sản tư liệu.

          Với kế hoạch này, thành phố Huế một lần nữa khẳng định quyết tâm gìn giữ và phát huy kho tàng tri thức Hán - Nôm như một phần cốt lõi của di sản văn hóa Huế – không chỉ phục vụ công tác nghiên cứu, mà còn góp phần nuôi dưỡng bản sắc và khơi dậy niềm tự hào văn hóa trong cộng đồng. Trong dòng chảy hiện đại, khi công nghệ trở thành công cụ đắc lực cho bảo tồn di sản, việc số hóa và lan tỏa giá trị Hán - Nôm chính là cách để Huế tiếp tục phát huy vai trò thành phố di sản, nơi lưu giữ và lan tỏa tinh hoa văn hóa Việt Nam qua nhiều thế kỷ./.

Nguồn: Sở Văn hóa và Thể thao thành phố Huế